Δείγμα έντυπων εκδόσεων στα καραμανλίδικα, από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα
Κατηγορία: Αναρτήσεις > Καππαδοκία, Καραμανλήδεια γραφή
Τα πρώτα καραμανλίδικα βιβλία εκδόθηκαν από τους ορθοδόξους τουρκόφωνους πληθυσμούς της Μικράς Ασίας, στα μεγάλα τυπογραφεία της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και της Βενετίας. Σήμερα, αποτελούν αντικείμενο μελέτης και αποκαλύπτουν μια κοινότητα ανεπτυγμένη, με οργάνωση και θεσμούς, με ισχυρή ταυτότητα και παραδόσεις αιώνων, δραστήρια στο εμπόριο, στις τέχνες, στα γράμματα, στον αθλητισμό, στην πολιτική.
Πρώην Αγκύρας Σεραφείμ, 1782
Η πληρέστερη καταγραφή καταλόγου εκδόσεων στα καραμανλίδικα ονομάζεται «Karamanlidika: bibliographie analytique d’ouvrages en langue turque imprimés en caractères grecs» και προέρχεται από τους Sévérien Salaville, Eugenio D’ Allessio Dalleggio και την ιστορικό Ευαγγελία Μπαλτά (1).
Karamanlidika: bibliographie analytique d’ouvrages en langue turque imprimés en caractères grecs
Καραμανλίδικα, τόμος I, 1584-1850, Salaville, Dalleggio (1958)
Καραμανλίδικα, τόμος II, 1851-1865, Salaville, Dalleggio (1966)
Καραμανλίδικα, τόμος III, 1866-1900, Salaville, Dalleggio (1974)
Καραμανλίδικα, 1958-1987, Salaville, Dalleggio, Balta (1987)
Ο κατάλογος των καραμανλίδικων εκδόσεων έχει εκδοθεί από το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών και το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Οι τρεις πρώτοι τόμοι έχουν συμπεριληφθεί στην έκδοση «Επιστημονικαί Διατριβαί» του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
Προσωρινός κανονισμός των 10 βουλευτών της πρωτευούσης, στα καραμανλίδικα, 1877
Στο enacademic.com σχετικά με την καραμανλίδικη φιλολογία διαβάζουμε:
«… Αν και δεν σώζονται δείγματα παλαιότερα του 16ου αι., θεωρείται βέβαιο, ότι οι ρίζες του ιδιότυπου αυτού κλάδου της νεοελληνικής φιλολογίας ανάγονται στον 12o αι. Την περίοδο εκείνη, οι πυκνοί ελληνικοί πληθυσμοί των ανατολικών επαρχιών της Μικράς Ασίας (Παμφυλίας, Ισαυρίας, Καππαδοκίας, δυτικής Κιλικίας, που αποτέλεσαν αργότερα το εμιράτο της Καραμανίας), ιδιαίτερα όσοι δεν εξισλαμίστηκαν υπό την πίεση των Τούρκων, αφομοιώθηκαν γλωσσικά από τον κατακτητή, χωρίς ωστόσο να χάσουν τη συνείδηση της θρησκευτικής και φυλετικής τους αυτοτέλειας.
Κιτάπι Μουκαττές, Παλαιά και Καινή Διαθήκη, στα καραμανλίδικα, 1884
Τα περιεχόμενα της Βίβλου, στα καραμανλίδικα, 1884
Υπάρχουν μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες ήδη κατά τον 14o και 15o αι. πολυάριθμες χριστιανικές κοινότητες της κεντρικής Μικράς Ασίας γνώριζαν μόνο μία γλώσσα, την τουρκική, την οποία μάλιστα χρησιμοποιούσαν σε όλες τις εκκλησιαστικές ακολουθίες, εκτός από την ανάγνωση του Ευαγγελίου, που εξακολουθούσε να γίνεται στην ελληνική. Η παράδοξη αυτή σύζευξη της ακμαίας θρησκευτικής – και αργότερα εθνικής – συνείδησης αφενός και της τουρκογλωσσίας αφετέρου, διατηρήθηκε έως την εποχή της ανταλλαγής των πληθυσμών (1924) και αποτέλεσε την ιστορική βάση για την ανάπτυξη της τουρκόφωνης ή καραμανλίδικης φιλολογίας.
Ο ουμανιστής και φιλέλληνας Μαρτίνος Κρούσιος Crusius, Martin (1526-1607)
Το παλαιότερο γνωστό καραμανλίδικο κείμενο είναι η λεγόμενη «Έκθεσις της χριστιανικής πίστεως», του πατριάρχη Γενναδίου Σχολαρίου, η οποία μεταφρασμένη στην τουρκική και μεταγραμματισμένη με ελληνικούς χαρακτήρες, εκδόθηκε από τον Γερμανό ελληνιστή Μαρτίνο Κρούσιο (1584). Κατά τον 18o αι. κυκλοφόρησαν περίπου τριάντα εκδόσεις καραμανλίδικων βιβλίων θρησκευτικού περιεχομένου, οι οποίες είχαν τυπωθεί κυρίως στη Βενετία και στην Κωνσταντινούπολη· οι περισσότερες από αυτές οφείλονται στη συγγραφική, μεταφραστική και εκδοτική δραστηριότητα του Σεραφείμ Πισιδίου, μετέπειτα μητροπολίτη Αγκύρας.
H Turcograecia του M. Crusius δημοσιεύτηκε το 1584. Πρόκειται για ένα τόμο πλέον των 500 σελίδων, με όλες τις πληροφορίες που ο γερμανός ουμανιστής κατόρθωσε να συγκεντρώσει, σχετικά με τη ζωή των χριστιανών στην οθωμανική αυτοκρατορία του 16ου αι. Η έκδοση του 1584 έχει ψηφιοποιηθεί και διατίθεται από το
πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ
Δίγλωσος κανονισμός της Καππαδοκικής Εκπαιδευτικής Αδελφότητας στην Κωνσταντινούπολη, 1872
Κατά τον 19o αι. (και έως το 1922) οι καραμανλίδικες εκδόσεις πολλαπλασιάστηκαν και παρουσίασαν εκπληκτική ποικιλία, ως προς το περιεχόμενο, αφού περιελάμβαναν γραμματικές, τουρκοελληνικά λεξικά, ιστορικά και λογοτεχνικά έργα, ακόμα και αρχαίους συγγραφείς. Ψυχή αυτής της νέας εκδοτικής προσπάθειας ήταν ο δημοσιογράφος Ευαγγελινός Μισαηλίδης, «ο Κοραής των τουρκόφωνων Ελλήνων» όπως χαρακτηρίστηκε, που ήταν και ο εκδότης της πρώτης καραμανλίδικης εφημερίδας (Ανατολή, Κωνσταντινούπολη 1840)…»
Ο άρχων του Κόσμου, του Αλέξανδρου Δουμά, στα καραμανλίδικα, 1884
Διαφήμιση ραπτομηχανής Singer, στα καραμανλίδικα, 1882
Γεροστάθης, του Λέοντα Μελά, στα καραμανλίδικα, 1866
Μικρασιατικόν ημερολόγιον, στα καραμανλίδικα, εκδόσεις Αστήρ, 1913
Βιβλίον ψυχωφελέστατον – διδασκαλία προς τον Πνευματικόν, στα καραμανλίδικα, 1889
Η Ευρωπαϊκή (ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα, σι) και η Βυζαντινή (πα, βου, γα, δι, κε, ζω νη) μουσική κλίμακα, στα καραμανλίδικα, 1872
Δίγλωσσο Ευχολόγιο σε Ελληνικά και Καραμανλίδικα, 1782
Την πλουσιότερη συλλογή καραμανλίδικων βιβλίων διαθέτει η βιβλιοθήκη της Ακαδημίας. Εκδόσεις στην Καραμανλήδεια γραφή, διαθέτει και η βιβλιοθήκη της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης. Εκδόσεις στην Καραμανλήδεια γραφή σε ψηφιακή μορφή, είναι διαθέσιμες στους συνδέσμους που ακολουθούν, από τους οποίους προέρχονται και εικόνες της ανάρτησης.
Ίδρυμα Mελετών Xερσονήσου του Aίμου (IMXA)
Αρχείο του Ίδρύματος Mελετών Xερσονήσου του Aίμου (IMXA)
Ψηφιακή βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης
Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies
Σισμανόγλειο Μέγαρο
Σισμανόγλειο Μέγαρο – Βιβλιοθήκη Σακκουλίδη
Ψηφιακό Αποθετήριο, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας
Medusa at Veria Central Public Library
Ψηφιακό Αποθετήριο, Openarchives
Ψηφιακό Αποθετήριο – openarchives.gr
———-
(1) Στις 11 Ιουνίου 2014 απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Αμπντουλλάχ Γκιούλ το Παράσημο Αριστείας (Liyakat Nişan) στην ιστορικό Ευαγγελία Μπαλτά, διευθύντρια Ερευνών του ΕΙΕ, για τη θητεία της στον τομέα των Οθωμανικών Σπουδών.
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – Εκδόσεις στην Καραμανλίδικη γραφή
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – kms.org.gr
Ο προσωπικός δικτυακός τόπος της καθηγήτριας Ευαγγελίας Μπαλτά
evangeliabalta.com
Σχετικές, με τα Καραραμανλίδικα, εκδόσεις της κ. Ευαγγελίας Μπαλτά, από το Τμήμα Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
National Hellenic Research Foundation, Centre for Modern Greek Studies
#karamanlidika #καραμανλίδικα #Καππαδοκία
Μόνιμος σύνδεσμος: https://karamanlidika.gr/ekdoseis-sta-karamanlidika/
Άδεια Χρήσης: Creative Commons by-nc-nd, 2014-2023, karamanlidika.gr
Δημοσιεύθηκε: Ιούλιος 2014
